მარიამ მახარაძე – ლექსები

 

მარიამ მახარაძე არაკონვენციური ლექსების ავტორია. პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით, მისთვის უცხოა კონვენციურობა და პირიქით, იგი მის წინააღმდეგ მიდის. არავისთან დებს ხელშეკრულებას, არავისუდებს პირობას და სთავაზობს შეთანხმებას. მისი პოეზია უკომპრომისო, პრინციპულ შეუთანხმებლობაზეა, სადაც სამყაროს მხოლოდ ორი პოლუსი არ გააჩნია. აქ შავსა და თეთრს შორის მთელი პალიტრა და უთვალავი ფერია, თუმცა პოეტს მკაცრად სწამს, რომ სიმართლე – ისევე, როგორც ბრეხტის ოთახის კარის თაღზე ეწერა- კონკრეტულია, (პოეტური სიმართლეც კი).

როგორც ვალტერ ბენიემინი ყვება, ბრეხტის ამ წარწერას ფანჯრის რაფიდან უმზერდა  სათამაშო ვირი, რომელსაც ყელზე დაფა ჰქონდა ჩამოკიდებული წარწერით: “მეც კი უნდა გავიგო ის”.

მარიამ მახარაძის პოეზიის ამგვარი სიხისტე, თანამედროვე მკითხველისთვის, შეუძლებელია არ იყოს ახლობელი, ცოცხალი და უშუალო.

მისი ყველა სურათი მუდმივ დინამიკაშია და სწორედ ეს სძენს ამ პოეზიას საჭირო პლასტიკას- ხისტი ლექსიკითა და მკაცრი მეტყველებით, თავის პოეზიაში შუქურასავით ჯიუტად მდგარი სიმართლისთვის თვალი გაგასწორებინოს.

“გარეთ ქარია და ჩემს სიკვდილს სხვა უბნებისკენ მიაქროლებს.

სიკვდილიც რა სუსტი მქონია.”

ეს ციტატაა ლექსიდან, სადაც ლირიკული გმირი საკუთარი თვითმკვლელობის შესახებ ყვება, რომელსაც სხვა ოთახიდან ადევნებდა თვალს. მსგავსი ლირიკული სცენოგრაფია პოეტის ხელში კარგად დამუშავებული მარგალიტია, რომელიც თვალისმომჭრელად ბრწყინავს.

მარიამ მახარაძის პოეზიაზე შეულებელია ისაუბრო ისე, რომ არ აღნიშნო, თუ როგორ გესაუბრება მისი ლექსების ეპიცენტრში მდგარი თანამედროვე, ახალგაზრდა ქალი, თავისი სოციალური, მატერიალური, მენტალური და პირადი ცხოვრების პრობლემების შესახებ. შეუძლებელია თვალი აარიდო გულისტკენას ძვირფასი ადამიანებისგან, სოციალური ფენების ჩაგვრას, უთანასწორობას… ეს ყველაფერი კი იმ პოეტური ესტეთიკის ქვეტექსტია, რომელსაც პოეტი ბოლო წლებში დაეუფლა და საკუთარ საბრძოლო იარაღად იყენებს.

ამიტომ, თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მისი პოეზია გონიერი, მოძრავი და პროგრესული ელემენტებითაა სავსე, რომლებიც თანამედროვე ადამიანის კონკრეტულ სათქმელს ამბობს, კონკრეტულ შეკითხვებს სვამს და ზუსტ პასუხებს მკითხველთან ერთად ეძებს.

საბა თოდუა, რედაქტორი

---

 

*

ოთახში ჩემი თვითმკვლელობა ვნახე.

ფანჯარა ღია იყო, შუქი ანთებული.

მარკესზე შერჩენილი თამბაქოს ნამწვი სიურეალისტურ აზრებს ბადებდა.

ფურცლები არეული დამრჩენია-

ოთახი ცარიელი.

მე სხვა ოთახში ვდგავარ და წარმოდგენას გულგრილად ვუმზერ.

(ანტრაქტს არ ვტირი, სხვათა შორის).

 

გარეთ ქარია და ჩემს სიკვდილს სხვა უბნებისკენ მიაქროლებს-

სიკვდილიც რა სუსტი მქონია.

თაროებიდან პორტრეტები მიმზერს:

აი, ჩემი სისხლი,

აი, ჩემი მფარველი გენია,

აი, ჩემი პირველი ცოდვა,

აი, ბავშვობა.

სიკვდილს თან არაფერი წაუღია:

სიმსუბუქე სურდა, ბარგი აირიდა ვერაგმა.

 

წყალმა წაიღოს ყველა შიში რომელიც მჭამდა.

ნეტავ, დაჯდება ამ თვის ბოლოს სოციალური შემწეობა?

ეგეც ქარმა ხომ არ წაიღო?

სიკვდილს ხომ არ გაყვა?

იმედს ვიტოვებ აქ დარჩა,

ერთი თვით მაინც –

ჩემებმა ხომ უნდა მოასწრონ ჩემი სიკვდილის პატრონობა

 

რობაქიძის მოტივზე

ახლა ყველაფერი ძალიან ცუდად არის.

ყიჟინა შიმშილის.

ყიჟინა სიკვდილის.

პროტესტი სიკვდილს!

 

ყოჩაღად, მზია!

ყოჩაღად მზეო.

“დაჭრილი მზე საქართველოა”-

იტყვის ვინმე და გადახედავს გადამსკდარ მიწას.

 

“და როცა მე აღარ ვიქნები,

ძალიან გთხოვთ, მამადავითზე….

მოდიოდეს ვინმე შაოსანი დედა.”

და იყოს ყიჟინა.

და იყოს ცრემლი.

და იყოს შეკრული შუბლი.

და ამის იქით, არავითარი სხვა სამშობლო…

მხოლოდ ყიჟინა.

მხოლოდ ცრემლი

მხოლოდ ომი – განწირული თავისუფლების.

“სხვას არარას ვთხოვ საქართველოს”

 

ფატმანის მონოლოგი

მოვა ჩემი უცხო საყვარელი.

ჩამოჯდება სარეცელთან.

თავზე ხელს გადამისვამს,

ორ სიტყვას გავცვლით,

ის თავისას – მე ჩემსას ვიტყვი,

როგორც დიდი ხნის საყვარლები იქცევიან.

 

დღეს მოვა ჩემი უცხო საყვარელი.

დამხედავს უმანკოსა და შიშველს,

თითებს გაატარ-გამოატარებს,

სხეულის მივიწყებულ ნავსაყუდლებს აათრთოლებს.

 

სანამ მე ნაცად სიზმრებს ვეძლევი,

სულს შემიბერავს, ღრმად ჩაისუნთქავს,

მოახლოვდება, თვალი თვალის წილ

და თმის ტალღებში ჩაიხრჩობა ჩემი უცნობი საყვარელი.

 

მე მას შევხედავ სხვათა შორის-

გრძნეულის სიბრძნით,

ქალივით, დასაკარგი რომ არაფერი აქვს,

რადგან აქ დგომა სხვა ძალაა

და მას ვერ იქმან კეთილშობილი თინათინები.

 

მოვა ჩემი უცნობი საყვარელი

და ერთ ღამეში გახდება ნაცნობი.

და რადგან კაცთა შეცნობისთვის არ დაუდგენიათ დრო,

მას ერქმევა “ერთი წელი”, “ორი თვე” ან “მარადისობა”…

 

*

ის მოდის ყოველ დილით,

ჩემზე ადრე,

ჩაივლის გრძელ და უაზრო გზას,

თავჩახრილი, დროდადრო თვალს გამოაპარებს-

ნაცნობ სახეებს ეძებს,

რომ თუ დაინახავს,

უფრო დაბლა ჩახაროს თავი,

უფრო დაირცხვინოს

და უფრო ღრმად გახვრიტოს მიწა.

 

მივა თავის პატარა სამსახურში,

არეულსა და ბინძურში,

რომლიდანაც ყოველ ღამით მოისმის

სიმდიდრით გაფუყული ხალხის ღრიანცელი.

გადაწევს პრიალა ფარდებს,

(სწორედ ისეთს,

საბჭოეთში წვიმა რომ ერქვა),

გაიხდის პალტოს,

დაკიდებს იქვე,

კარს შიგნიდან ჩაკეტავს

და მიეცემა თავჩახრილ შრომას.

 

ის ბიბლიოთეკარი იყო ერთ დროს

და კარგად იცის წიგნების ფასი,

მაგრამ ვერაფერი გაუგო მათ დეკორატიულ დანიშნულებას.

და რამდენადაც დრო დიდი აქვს

(უდარდელად მცხოვრებებს სძინავთ ჯერ ისევ),

ზოგჯერ კედელთან ცოცხს მიაყუდებს,

ჩამოჯდება,

გადაფურცლავს, გადაიკითხავს

(განზრახვა აქვს შესაშური:

სურს თავი იგრძნოს ადამიანად).

 

ზის და კითხულობს

ცვეტაევას,

მაიაკოვსკის,

პასტერნაკსა და

აკრძალულ ლორკას.

 

ის მიდის სახლში ყოველ ღამე,

ჩემზე გვიან,

მხრებში გაშლილი,

თავაწეული,

შრომით გარჯილი,

უსაყვედურო,

ახლა უკვე ვერავის ხედავს,

აღარავისი ეშინია

და გაქლეთილი შავი ჩანთით

პოეზია მიაქვს ფარულად.

 

*

ჯართს ვიბარებ!

უსარგებლო საგმირო რომანსებს,

ფუჭ დაპირებებს,

საარჩევნო ისტერიებს,

მრავალჯერ შეთხზულ ისტორიას,

და გაუმაძღარ იმპერიებს-

ვიბარებ ჯართს!

 

მოგროვდით აქეთ, მოედანზე,

ჩემი კამაზის საბარგულთან,

მოწყალების მთხოვნელთა რაზმში,

უპროცენტოდ ცხოვრების მოლოდინთან,

პატიმართა ამღვრეულ ოცნებებთან:

ჩადექით რიგში, ღვთის გულისთვის-

ყველას ჯართი დაეტევა!

 

უსარგებლო ამბიციები,

ამბიციებს აყოლილი იარაღები,

იარაღებს აყოლილი პოსტმოდერნული რაინდები,

ომობანას რომ თამაშობდნენ

სახლის წინ, სკვერში (რომლის სახელიც ასე ჟღერდა: “სოხუმის ქ. 36”).

 

მათი შავ-ბნელი სიზმრებიდან გამოჟონილი

წითელგულა ურჩხულები,

სამთავიანი ბელადები,

პლასტმასის თოფი,

ნამდვილ თოფად რომ გადაიქცა,

ამ ნამდვილ თოფში ამომძვრალი

მათი სიფათი:

თითქოს ბოროტი ჯინი გვიმზერს ძველი ზღაპრიდან:

ეს ყველაფერი დაეტევა ჩემს ჯართის პუნქტში,

მოგროვდით მეთქი, ოღონდ რიგით, ნუ აირევით!

 

გადმოალაგეთ ზურგჩანთიდან თქვენი საქმენი:

სისხლი, შიმშილი, ყაჩაღობა,

სამშობლოს დიდი სიყვარული-

გულზე მჯიღის რტყმით,

გადმოალაგეთ ძველ-ახალი,

აწმყო, მომავლის

დიდი გეგმები,

გაბრექილი შეძახილები,

გადმოალაგეთ!

 

ჯართი წვრილი და ჯართი მსხვილი:

სპილენძი, რკინა,

გაცვეთილი ტანკის ნაწილი.

ფოლადის გული,

გული მტკიცე,

გული არ იცდის

ამათ გროვაზე დიდხანს ყოფნას, ხოდა მოგროვდით:

 

ხალხი, რომელიც ასე ცხოვრობთ ასი წელია,

ასი წლის მერეც თავს გვამეტებთ ახლადშობილებს,

მშრომელებს შორის გაერევით, ნიღაბს მოირგებთ,

ასე გგონიათ, მოწყალებით დაგეფარებათ

სახე, რომელზეც გიელავენ მხეცის თვალები.

 

გენეტიკურად,

მორალურად

თუ ფიზიკურად,

ერთ წრეზე ბრუნავთ, გროვის ძირზე მოიკალათებთ,

საძირკველს თქვენი მსუქანი ხმა მაგრად ამყარებს,

სწორედ ამიტომ, ვიდრე მიწა ნაყოფს მოიღებს-

ჯართს ავაგროვებ,

ნაგავს შევკრავ,

ნაგავს მოვილევ.