თარგმნა ვალო ჩაჩუამ
ოთხი ილუსტრაცია, თუ როგორც აცვიფრებს ახალი იდეა ადამიანს, რომელიც მისთვის არ არის მზად
I
მწერალი: მე მწერალი ვარ.
მკითხველი: მგონი შენ ნეხვი ხარ!
(ამ ახალი იდეით თავზარდაცემული მწერალი რამდენიმე წუთით დგას და მკვდარი ეცემა. ის გააქვთ).
II
მხატვარი: მე მხატვარი ვარ.
მუშა: მგონი შენ ნეხვი ხარ!
(მხატვარი ტილოსავით ერთიანად გაფითრდა, ლერწმის ღეროსავით შეირხა და უეცრად გარდაიცვალა. ის გააქვთ).
III
კომპოზიტორი: მე კომპოზიტორი ვარ.
ვანია რუბლიოვი: მგონი შენ ნეხვი ხარ!
(კომპოზიტორმა მძიმედ ამოისუნთქა და ეგრევე დაჯდა. ის მოულოდნელად გააქვთ).
IV
ქიმიკოსი: მე ქიმიკოსი ვარ.
ფიზიკოსი: მგონი შენ ნეხვი ხარ!
(ქიმიკოსს სიტყვაც კი არ დასცდენია, ისე დაებერტყა იატაკს).
13 აპრილი, 1933 წ.
დრამის შესახებ
ლოშკინი (კოჭლობით შედის ოთახში): ამხანაგებო! მომისმინეთ! რამდენიმე სიტყვით დრამის შესახებ მოგახსენებთ.
ქუდებს იხდიან და უსმენენ.
ლოშკინი: დრამაში აუცილებლად უნდა იყოს დრამის გამართლება. კომედიის შემთხვევაში საქმე მარტივადაა, აქ გამართლება სიცილია. ტრაგედიის შემთხვევაში კი უფრო რთულადაა საქმე.
კუგელი: შეიძლება სიტყვა ჩავაკვეხო?
ლოშკინი: კარგი, ბრძანეთ.
კუგელი: ყურადღება მიაქციეთ, რომ თემა, რომელიც არასაკმარისია პროზაული ნაწარმოებისთვის, ზოგჯერ საკმარისია ლექსისთვის.
ლოშკინი: სრული სიმართლეა! თუკი თემა არასაკმარისია, გამართლებად ლექსი გამოდგება. სწორედ ამიტომ, როცა დრამატული ხელოვნება ყვაოდა, ტრაგედია ლექსად იწერებოდა.
ყველა ერთად: დიახ, პროზაული დრამა – ხელოვნების ყველაზე რთული დარგია.
28 სექტემბერი, 1935 წელი.
ყოველმხრივი გამოკვლევა
ერმოლაევი: ბლინოვთან ვიყავი, მან საკუთარი ძალა მიჩვენა. მსგავსი არაფერი მინახავს. ეს ცხოველური ძალაა! შევშინდი კიდეც. ბლინოვმა საწერი მაგიდა ასწია, შეარხია და ოთხი მეტრის მოშორებით მოისროლა.
ექიმი: გამოსაკვლევად საინტერესო მოვლენაა. მეცნიერება იცნობს მსგავს ფაქტებს, თუმცა მათი მიზეზები დაუდგენელია. საიდან ჩნდება ამგვარი კუნთოვანი ძალა, მეცნიერებას ჯერ კიდევ არ აქვს ამაზე პასუხი. გამაცანით ბლინოვი: მე მას გამოსაკვლევ აბს მივცემ.
ერმოლაევი: და რა არის ეს აბი, რის მიცემასაც აპირებთ ბლინოვისთვის.
ექიმი: როგორ თუ აბი? მე სულაც არ ვაპირებ მისთვის აბის მიცემას.
ერმოლაევი: თქვენ ხომ ახლახან თქვით, რომ მისთვის აბის მიცემას აპირებთ.
ექიმი: არა, არა, თქვენ ცდებით. აბის შესახებ მე არაფერი მითქვამს.
ერმოლაევი: დიდი ბოდიში, მაგრამ მე ხომ გავიგონე, რა ბრძანეთ აბის შესახებ.
ექიმი: არა.
ერმოლაევი: რა არა?
ექიმი: მსგავსი არაფერი თქმულა!
ერმოლაევი: ვის მიერ არ თქმულა?
ექიმი: თქვენ მიერ.
ერმოლაევი: ჩემ მიერ?
ექიმი: თქვენ მგონი სათქმელს ბოლომდე არ ამბობთ.
ერმოლაევი: არაფერი მესმის. რას არ ვამბობ ბოლომდე?
ექიმი: თქვენი საუბარი ძალზედ ტიპიურია. თქვენ სიტყვებს ყლაპავთ, გამოთქმულ აზრს არ ასრულებთ, ჩქარობთ და ენა გებმით.
ერმოლაევი: ენა როდის დამება? ძალიან მწყობრად ვსაუბრობ.
ექიმი: აი, სწორედ აქ ცდებით. ამჩნევთ? დაძაბულობისგან წითელი ლაქებით იფარებით. ხელები ჯერ კიდევ არ გაგცივებიათ?
ერმოლაევი: არა. რა ხდება?
ექიმი: კარგით. ეს ჩემი ვარაუდია. მგონი, უკვე სუნთქვაც გიჭირთ. აჯობებს დაჯდეთ, თორემ შეიძლება წაიქცეთ. აი ასე. ახლა დაისვენეთ.
ერმოლაევი: რა საჭიროა ყოველივე ეს?
ექიმი: ჩუ. ნუ დაძაბავთ ხმის ქსოვილებს. ახლა მე შევეცდები ხვედრი შეგიმსუბუქოთ.
ერმოლაევი: ექიმო! თქვენ უკვე მაშინებთ.
ექიმი: ძვირფასო მეგობარო! მე მსურს დაგეხმაროთ. აი, აიღეთ ეს. გადაყლაპეთ.
ერმოლაევი: ოი! ფუ! რა საზიზღრად ტკბილი გემოა! ეს რა მომეცით?
ექიმი: არაფერი, არაფერი. დამშვიდდით. ეს საიმედო წამალია.
ერმოლაევი: მცხელა და ყველაფერი მწვანედ მეჩვენება.
ექიმი: ჰო, ჰო, ჰო, ძვირფასო მეგობარო, ახლა თქვებ მოკვდებით.
ერმოლაევი: რას ამბობთ? ექიმო! ოჰ, არ შემიძლია! ექიმო! ეს რა მომეცით? ოჰ, ექიმო!
ექიმი: თქვენ გამოსაკვლევი აბი გადაყლაპეთ.
ერმოლაევი: მიშველეთ. ოჰ, მიშველეთ. ოჰ, სუნთქვის საშუალება მომეცით. ოჰ, მიშ… ოჰ, სუნთქვა…
ექიმი: გაჩუმდა. არც სუნთქავს. ესე იგი, უკვე მოკვდა. მოკვდა ისე, რომ კითხვებზე პასუხები ვერც კი შეიტყო. დიახ, ჩვენ, ექიმებმა ყოველმხრივ უნდა გამოვიკვლიოთ სიკვდილის მოვლენა.
ცოდვით დაცემა ანუ კეთილისა და ბოროტის შეცნობა
დიდასკალია
(ლამაზად შეკრეჭილი ხეივანი სამოთხის ბაღს განასახიერებს. შუაში კი ხე სიცოცხლისა და ხე კეთილის და ბოროტის შეცნობისა. უკან, მარჯვნივ – ტაძარი)
Figura(ხელით ხისკენ მიანიშნებს, ამბობს): აი ეს არის ხე კეთილისა და ბოროტის შეცნობისა. ყველა ხის ნაყოფი მიირთვით, ამ ხის ნაყოფს კი ნუ შეჭამთ (შედის ტაძარში).
ადამი: აი ეს არის ხე კეთილის და ბოროტის შეცნობისა. ყველა ხის ნაყოფს მივირთმევთ, ხოლო ამ ხის ნაყოფს არ შევჭამთ. შენ, ევა, დამელოდე, მე კი ჟოლოს შესაგროვებლად წავალ (მიდის).
ევა: ეს არის ხე კეთილის და ბოროტის შეცნობისა. ამ ხის ნაყოფის ჭამა ადამმა ამიკრძალა. არადა საინტერესოა, როგორი გემო აქვს?
(გამოდის ოსტატი ლეონარდო, რომელიც ხეს ეფარებოდა)
ოსტატი ლეონარდო: ევა! აი მეც მოვედი შენთან!
ევა: მითხარი, ოსტატო ლეონარდო, რისთვის?
ოსტატი ლეონარდო: შენ ისეთი ლამაზი, თეთრტანიანი და მკერდსავსე ხარ. მე შენ სასიკეთოდ ვიღვწი.
ევა: ღმერთმა ქნას.
ოსტატი ლეონარდო: იცი, ევა, მე შენ მიყვარხარ.
ევა: და მე ვიცი ეს რა არის?
ოსტატი ლეონარდო: ნუთუ არ იცი?
ევა: საიდან უნდა ვიცოდე?
ოსტატი ლეონარდო: ჩემს გაკვირვებას ცდილობ?
ევა: ო, შეხედე, ხოხობი ხოხობს რა სასაცილოდ მოაჯდა ზურგზე.
ო. ლ.: სწორედ ესაა აი ის.
ევა: ის რა?
ო. ლ.: სიყვარული.
ევა: მაშინ ეს სასაცილოა. შენ რა? გინდა ზურგზე მომაჯდე?
ო. ლ.: დიახ, მინდა. ოღონდ ადამს არაფერი უთხრა.
ევა: არა, არ ვეტყვი.
ო. ლ.: ვხედავ, ძალიან ყოჩაღი ხარ.
ევა: კი, მე ძალიან ძლიერი ქალი ვარ.
ო. ლ.: და შენ გიყვარვარ?
ევა: წინააღმდეგი არ ვარ, ზურგზე რომ მომისვა და ბაღში მაკატავო.
ო. ლ.: მიდი, ბეჭებზე შემომაჯექი.
(ევა ოსტატ ლეონარდოს შემოაჯდება; ის კი, მასთან ერთად, ბაღში დარბის. შემოდის ადამი, ჟოლოთ სავსე ქაღალდის პარკით ხელში)
ადამი: ევა! სად ხარ? გინდა ჟოლო? ევა! საით წავიდა? წავალ, მოვძებნი (მიდის).
(შემოდის ოსტატ ლეონარდოზე შემომჯდარი ევა)
ევა(ძირს ხტება): გმადლობ, ძალიან კარგია.
ო. ლ.: ახლა კი აი ეს ვაშლი გასინჯე.
ევა: რას ამბობ? ამ ხის ნაყოფის ჭამა არ შეიძლება.
ო. ლ.: მისმინე, ევა! უკვე დიდი ხანია, რაც სამოთხის ყველა საიდუმლო შევიტყვე. რაღაცას შენც გაგიმხელ.
ევა: მიდი მითხარი, მე კი მოგისმენ.
ო. ლ.: მართლა მომისმენ?
ევა: კი, და არც გაგაბრაზებ.
ო. ლ.: ხომ არ გამცემ?
ევა: არა, დამიჯერე.
ო. ლ.: იქნებ უცებ ყველაფერი გამოაშკარავდეს?
ევა: ჩემგან არა.
ო. ლ.: კარგი. მჯერა. შენ კარგი გამოცდილება გაქვს. მე შემინიშნავს ადამი, ის ძალიან სულელია.
ევა: ცოტა უხეშია.
ო. ლ.: მან არაფერი იცის. ცოტას მოგზაურობდა და არაფერი უნახავს. ის გააბრიყვეს, თვითონ კი შენ გასულელებს.
ევა: როგორ?
ო. ლ.: ის ამ ხის ნაყოფის ჭამას გიკრძალავს. ეს ყველაზე გემრიელი ნაყოფია. და როცა ამ ნაყოფს იგემებ, იმ წამსვე შეიტყობ, რა არის კარგი და რა – ცუდი. შენ ერთბაშად ძალიან ბევრს შეიმეცნებ და თავად ღმერთზე ჭკვიანი იქნები.
ევა: ეს შესაძლებელია?
ო. ლ.: კი, მე ხომ გეუბნები, რომ შესაძლებელია.
ევა: არც კი ვიცი როგორ მოვიქცე.
ო. ლ.: ჭამე ეს ვაშლი! ჭამე, ჭამე!
(შემოდის ადამი ქაღალდის პარკით ხელში)
ადამი: აი თურმე სად ხარ, ევა! ეს ვინღაა?
(ოსტატი ლეონარდო ბუჩქებში მიიმალება)
ადამი: ეს ვინ იყო?
ევა: ეს იყო ჩემი მეგობარი, ოსტატი ლეონარდო.
ადამი: რა უნდოდა?
ევა: მან კისერზე შემისვა და ბაღში მაკატავა. ძალიან ვიხალისე.
ადამი: სხვა არაფერი გაგიკეთებიათ?
ევა: არა.
ადამი: ეს რა გიჭირავს ხელში?
ევა: ვაშლი.
ადამი: რომელი ხისაა?
ევა: აი იმის.
ადამი: იტყუები, ამის.
ევა: არა, იმის.
ადამი: ტყუილსაც კი ბედავ?
ევა: გეფიცები, არ ვიტყუები.
ადამი: კარგი, გიჯერებ.
გველი (კეთილისა და ბოროტის შეცნობის ხეზე მჯდარი): იტყუება. არ დაუჯერო. ეს ამ ხის ვაშლია!
ადამი: დააგდე ვაშლი, მატყუარავ.
ევა: არა, შენ ძალიან სულელი ხარ. უნდა გავსინჯო როგორი გემო აქვს.
ადამი: ევა! დაფიქრდი!
ევა: დასაფიქრებელი არაფერია!
ადამი: კარგი, როგორც გენებოს.
(ევა ვაშლს უკბეჩს. გველი სიხარულისგან ტაშს უკრავს)
ევა: ო, რა გემრიელია! თუმცა ეს რაღაა? შენ სულ ქრები და ისევ ჩნდები. ოჰ! ყველაფერი ქრება და საიდანღაც ისევ ჩნდება. ო, რა საინტერესოა! ოჰ! შიშველი ვარ! ადამ, მომიახლოვდი, მინდა ზურგზე შემოგაჯდე.
ადამი: რა გჭირს?
ევა: აჰა, შენც ჭამე ეს ვაშლი!
ადამი: მეშინია.
ევა: ჭამე! ჭამე!
(ადამი ერთ ლუკმას შეჭამს და ქაღალდის პარკს მიიფარებს)
ადამი: მრცხვენია.
(ტაძრიდან გამოდის Figura)
Figura: შენ, კაცო, და შენ, დედაკაცო, თქვენ აკრძალული ნაყოფი შეჭამეთ. და სწორედ ამიტომ, გაეთრიეთ ჩემი ბაღიდან!
(Figura ისევ ტაძარში შედის)
ადამი: სად უნდა წავიდეთ?
ევა: არსადაც არ წავალთ.
(ჩნდება ანგელოზი ცეცხლოვანი მახვილით და მათ სამოთხიდან აძევებს)
ანგელოზი: გაეთრიეთ! გაეთრიეთ! გაეთრიეთ!
ოსტატი ლეონარდო (ბუჩქებიდან ჩნდება): წამოდით, წამოდით! წამოდით, წამოდით! (ხელს უქნევს) დაუშვით ფარდა!
ფარდა
27 სექტემბერი, 1934 წელი.
კომენტარის დატოვება