თარგმნა ლაშა ყელბერაშვილმა

 

ნაომი გინსბერგს 1894 – 1956

 

I

უცნაურია ფიქრი შენზე, ვინც გაქრი კორსეტებისა და სამაგრების გარეშე, სანამ მივაბიჯებ გრინვიჩ ვილიჯის მზიან უბანში.

მანჰეტენის ცენტრი, ზამთრის ნათელი შუადღე, და მე მთელ ღამეს ვფხიზლობდი, ვსაუბრობდი, ვსაუბრობდი, ვკითხულობდი კადიშს ხმამაღლა, ვუსმენდი ბრმა რეი ჩარლზის  ბლუზის ყივილს ფონოგრაფზე

რიტმი  რიტმი – და მოგონება შენზე ჩემს თავში  სამი წლის შემდეგ –  ხმამაღლა კითხვა ადონისის ტრიუმფალური ბოლო სტროფების – ცრემლებით, აღქმით თუ როგორ ვიტანჯებით –

და რომ სიკვდილი სწორედ ის წამალია პოეტები რომ ოცნებობენ, სიმღერა, მოგონება, წინასწარმეტყველება როგორც ებრაულ ჰიმნში, ან ბუდისტურ პასუხთა წიგნში – საკუთრივ ჩემი წარმოსახვა უსიცოცხლო ფოთლისა – მიმწუხრს

განვლილი ცხოვრების გახსენება,  შენი დრო – და ჩემი სწრაფვა აპოკალიფსის,

ბოლო მომენტი – ყვავილი იწვის დღეში – და რაც შემდეგ მოდის,

და მოგონების გაელვება რომელმაც ნახა ამერიკული ქალაქი

დიადი ოცნება ჩემი ან ჩინეთის, ან შენი და რუსეთის ფანტომი, ან აბურდული ლოგინი რომელიც არასდროს არსებულა –

როგორც ლექსი ბნელში  – გაქცევა უკან დავიწყებისკენ –

აღარაფერი დარჩა სათქმელი, აღარაფერი დასატირალი, გარდა საკუთარ გაუჩინარებაში გამომწყვდეული სიზმრისეული არსებებისა,

ჩურჩული, მისით ღრიალი, ყიდვა გაყიდვა ფანტთომთა ნარჩენების, ერთმანეთის თაყვანისცემა

თაყვანისცემა ყოველში მყოფი ღმერთისა – სევდა თუ გარდაუვლობა ? სანამ ხილვა გრძელდება – კიდევ რა?

მისი ხტომა ჩემს გარშემო, სანამ მე ქუჩაზე ვიწყებ სეირნობას, მხარს გადაღმა კი მეშვიდე ავენიუ, ფანჯრიან ოფისთა შენობების გალავნები სულ მაღლა ერთმანეთს ეხვევიან, ღრუბელ ქვეშ, ისე მაღლა როგორც ცა წამი – და ცა მის მაღლა – ძველი ლურჯი ადგილი.

 

ან სამხრეთის ავენიუზე დაშვება, სანამ მივდივარ პირდაპირ ქვედა აღმოსავლეთ ავენიუზე – სადაც 50 წლის წინ შენ სეირნობდი, პატარა გოგო – რუსეთიდან, პირგამოტენილი ამერკული მომწამვლელი კარტოფილებით – შეშინებული ნავსაყუდელზე –

შემდეგ კი ორჩარდის ქუჩის ხალხმრავლობებში გაღწევის ტანჯვა  – ნიუარკისკენ –

კანფეტების მაღაზიებისა და საუკუნის პირველი, სახლში დამზადებული გაზიანი სასმელელებისკენ –

განათლების ქორწინებისა და ნერვული აშლილობისკენ, ოპერაციის, სკოლისა და სიზმრისკენ სადაც შეშლილი ხარ – ეს ცხოვრებაა?

ფანჯარაში გამოკიდული გასაღებისკენ – და უზარმაზარი მბჟუტავი გასაღები მანჰეტენის თავზე, რომლიც იატაკზე , შემდეგ კი ტროტუარზე ეშვება –  უსაზღვროდ მარტოსულ მოძრავ სხივად, სანამ მე მივდივარ  იდიშის თეატრისკენ – სიღარიბის უბანში

შენ იცოდი, მე კი ვიცი, ახლა კი მართალია უკვე უაზროდ – გადაგველახა

პატერსონი, დასავლეთი და ევროპა და ისევ აქ,

სადაც ესპანელთა გოდება კიბიანი კარებიდან ქუხს და სადაც მუქკანიანი ბიჭები ქუჩაზე, სადაც საავარიო გასასვლელის კიბეები, თითქმის შენხელა

– ახლა, როცა მოხუციც კი აღარ ხარ, არადა ეს ყველაფერი დატოვე ჩემთან-

მე, იქნებ სამყაროს ხნისაც კი – და მგონი სამყაროც ჩვენთან ერთად კვდება –  საკმარისად ხნიერი რომ ყველაფერი უკან გავაბრუნო რაც მოდის – ყველაფერი რაც მოდის ქრება სამუდამოდ

და ეს კარგია! ის გაიძულებს არაფერს ნანობდე – არანაირი შიში რადიატორების, უსიყვარულობის, სულ ბოლოს კი კბილის ტკივილით წამების –

რომლის გავლითაც მოდის ლომი რომელიც სულს ჭამს – და კრავი ჩვენს სულში, ვაი მას, რომელიც სწირავს თავს მძვინვარე შიმშილის ჩასანაცვლებლად – თმა და კბილები – და ღრიალი ძვალთა ღრჭენით, მოშიშვლებული თავისქალით, გატეხილი ნეკნით, დამჭკნარი კანით,  ტვინამცდარობის აუტანლობით.

აი! აი! ჩვენი მცადრობა! ჩვენი დაბნეულობა! და შენ წახვედი, სიკვდილმა გაიღო მოწყალება და წაგიყვანა, შენ გაასრულე შენი საუკუნე, შენი ღმერთი და შენი გზა მისივე გავლით – გაასრულე საკუთარი თავიც – უბიწო – დაბრუნდი პირველქმნილ ბნელში შენი მამის წინ, ყველას წინაშე – სამყაროს წინაშე –

იქ, საბოლოოდ. ახლა კი მორჩა ტანჯვა შენს გამო. ვიცი სადაც ხარ, და ეს კარგია.

აღარც ყვავილებით მორთული ნიუ იორკის საზაფხულო მინდვრები, აღარც ხალისი, აღარც ლუისის შიში

და აღარც სიტკბო და სათვალეები, მისი სკოლის წლები, ვალები, სიყვარული, შიშით სავსე სატელეფონო ზარები, კონცეპტიური საწოლები, ნათესავები, ხელები

აღარც შენი და ელანორი – რომელმაც გაგასწრო – მაგრამ გიმალავდით – ის შენ მოკალი – ან თავი მოიკლა – ართტრიტიანი გული – და თქვენ ორივე სიკვდილმა მოგკლათ – რაღა აზრია –

აღარც მოგონება შენი დედისა,  ცრემლში გატარებული 1915 მუნჯ ფილმებთან ერთად – დავიწყება, მერი დრესლერის ჰუმანისტური გამოსვლები, ახალგაზრდა ჩაპლინის ცეკვა

ან ბორის გოდუნოვი, ჩალიაპინი მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში, მჭექარე მისი ხმა მგოდებელი ცარისა – როგორ იკავებენ სკამებს კაპიტალისტები, თეთრი ბეწვეულით, ბრილიანტებით, ახალგაზრდა სოციალისტთა გაერთიანებების ავტოსტოპი პენსილვანიის გავლით, შავ, ჩაჩაჩულ სავარჯიშო შარვალში გამოწყობილები, ფოტო 4 გოგონათი, ეშმაკური გამოხედვით, მორიდებულები, 1920 წლის ვირჯინიული მარტოობით

ახლა ყველა გოგონა უკვე დაბერდა, ან მოკვდა, ახლა, და ეს გრძელი თმა შენს საფლავში –

მათ გაუმართლათ ყოლოდათ ქმრები –

ამას შენც მიაღწიე – შემდეგ კი მეც დავიბადე – ჩემი ძმა იუჯუნი ( ის ჯერ კიდევ წუხს და მწუხროცნებაში გალევს გაყინულ ხელებს, მას ხომ კიბო აქვს  – სანამ არ მოგკლავს – მალე ის ამაზე დაიწყებს ფიქრს – )

და აი ბოლო წამი რომელიც მახსოვს და ერთად ვხედავ ყველას ჩემივე გავლით, ახლა –  როცა უკვე აღარ ხარ

არ ვიცი როგორ განმეჭვრიტა რას გრძნობდი – როცა ეს საძაგლობა მოადგა შენი პირის კარიბჭეს მაშინ – იყავი კი მზად?

რომ სად წასულიყავი? იმ სიბნელეში სადაც ღმერთი ციალებს?  უფალი არარაში? როგორც თვალი შავ ღრუბელში სიზმრად? მასთან ხარ კი ახლა?

მიღმაა ჩემი მეხსიერების! უუნარო ვარ მივხვდე!  არა უბრალოდ ყვითელი თავის ქალა ამ საფლავში, ან ყუთი მატლიანი მიწით და ჭუჭყიანი ლენტი – სიკვდილის ნიმბუსი? შეგიძლია ეს დაიჯერო?

ნუთუ მზე მხოლოდ ერთხელ ბრწყინავს გონისმიერში, ნუთუ ცხოვრება მხოლოდ არსებობის გაელვებაა, და არაფერი შემდეგ?

არაფერი ყველაფერი რაც გვაქვს – რაც შენ გქონდა – საცოდაობა – ასეთია ტრიუფმი,

იყო აქ, და იცვლებოდე, როგორც მოტეხილი ხე ან ყვავილი – გჭამდეს მიწა – მაგრამ იყო შეშლილი მისი ფურცლებით, ფერადი, დიდ სამყაროზე მოფიქრალი, არეული, თავში ჭრილობით, ფოთოლ შემოძარცვული, დამალული ჰოსპიტალურ ავადმყოფურ ნაჭუჭში, ნაჭერში გამოხვეული, წყლულებში – გაშმაგებულ ამღვრეულ ტვინში, მორჩილებაში.

არ არის ყვავილი უფრო უნეტარესი, ვიდრე ის რომელმაც ბაღში შეიცნო თავი და შემდეგ დანით მოკვეთილი – დაიღუპა

მოკვეთილი იდიოტი თოვლისკაცის ყინოლოვნებით – გაზაფხულზეც კი – ფიქრის ცივი მოჩვენება – თითქმის სიკვდილი – მჭრელი ყინულის ლოლო მის ხელში – თავზე გვირგვინი ძველი ვარდებით შემკული  – ქოფაკი მისი თვალი – ოფლისგან მცლელი ქარხნების სირი – ელექტრონულ მანქანათა გული.

ჩვენი ცხოვრების ნაგროვები, რომელიც გვფიტავს – საათები, სხეულები, მიზეზები და შედეგები, ფეხსაცმელები, მკერდი- მხოლოდშობილი შვილები – შენი კომინიზმი – ჰოსპიტალური პარანოია.

შენ ერთხელ ელანორს ფეხში დაარტყი, შემდეგ კი ის გულის გაჩერებით მოკვდა. შენ კი ინსულტით. ძილში? ერთ წელიწადში თქვენ ორნი სიკვდილს ჩაბარდით. ბედნიერია ელანორი ახლა?

მგლოვიარე მაქსი ახლა ბროდვეის ბოლოში ცხოვრობს, მარტოხელა დიდი ულვაშით ღამის ბუღალტერიასთან დარჩენილი. მიდის მისი ცხოვრება – და ის ხედავს ამას – რაზე უნდა ოცნებობდეს ახლა? იქნებ კიდევ ფულის კეთებაზე ოცნებობს, რომ დაიქირავოს ექთანი, ჰყავდეს შვილები და შენსავით უკვდავებაც შეიცნოს, ნაომი?

მას მალე ვნახავ, მე ხომ შენთან საუბარი მწადია, რაც არ ვქენი როცა შენც შეგეძლო გესაუბრა.

მარადისობა. და მას ჩვენ ვერსად გავექცევით, მარადისობა – როგორც ემილი დიკენსონის ცხენები – მიმართულნი დასასრულისკენ.

მათ იციან გზა – ის მხედრები – ფიქრზე სწრაფად მიჰქრიან – ისინი კვეთენ ჩვენს ცხოვრებას – და მიაქვთ თან.

ბრყინვალე, გამოტირებული, გულშელახული, გონებით დაბინდული, ოცნებასთან ქორწინებული, უკვდავებად დაბადებული – ტრაკი და სახე ჩაქვრა  მკვლელობით.

სამყაროში, რომელიც მოგვეცა, სიგიჟის ყვავილი, განუხორციელებელი უტოპია, დაფენილი ფიჭვის ქვეშ, ნაწყალობელი დედამიწაზე, ნეტარი სიმარტოვით, იეჰოვა, მიიღე.

ყოველად უსახელო ძლიერებავ, ხელთუქმნელო, დაუსაბამოვ, მამავ სიკვდილის. ვიცი რომ არ ვარ ამ ხილვის ღირსი, დაუქორწინებელი, შენთვის არასდროს მიგალობია, ვარ უწმინდური, სიამეში თავდაკარგული და მაინც მუხლს ვიყრი შენს წინაშე

შენ, სამოთხეო, სიკვდილის შემდეგ, წმინდაო ერთადერთო არარაში, არც სინათლეო არც სიბნელევ, უკვდავო უსასრულობავ –

მიიღე ეს გალობა, ჩემგან, ამოხეთქილი ჩემი ხელიდან, ჩემი წილი დრო, დაუშვრელი – რომ განვადიდო – სიკვდილი

რომელიც დასასრულია, ხსნა ამ უდაბნოდან, გზა საოცრების, სახლი ყველასგან ნანატრი, შავი დაცვარული ლენტა მგოდებელთა ცრემლებით – გვერდი გალობის თავზე – უკანასკნელი გაელვება ჩემი და ნაომის – მიიღე ის ღმერთის დიდებულ წყვდიადში – სიკვდილო, მიიღე საკუთარ ფანტომში.

 

 

II

ისევ და ისევ – რეფრენი – ჰოსპიტლების – ჯერაც დაუწერელი შენი ისტორიით – დატოვე ის აბსტრაქტული – გონებაში გაირბენს

რამდენიმე სურათი – როგორც საქსაფონის მისამღერთა ქორო-სახლები და წლები – ელექტონული შოკების გახსენება.

გრძელ ღამეებში, ბავშვობაში, პატერსონის სახლში, ვუყურებდი შენს ნერვოზს – მსუქანი იყავ – შენი შემდეგი ნაბიჯი –

შუადღეს სკოლის შემდეგ სახლში ვრჩებოდი რომ შენთვის მომევლო – ერთხელ და საბოლოოდ – როცა მე დავიფიცე რომ ერთხელ ერთმა უარყო ჩემი მოსაზრება კოსმოზე, თავგზა ამებნა –

მაგრამ შენ ფანჯრიდან აშტერდებოდი ბროდვეის ტაძრის კუთხეს და მსტოვრობდი მისტიკურ მკვლელს ნიუარკიდან,

ხოდა დარეკა ექიმმა – ,, კარგი, წადით და განიტვირთეთ“ – შემოვიცვი ჩემი ქურთუკი და გარეთ გაგიყვანე სასეირნოდ – გზაზე სკოლის მოსწავლემ შეყვირა მოულოდნელად – ‘’სად მიდიხარ ქალბატონო, სიკვდილისაკენ?’’ – შიშმა შემიპყრო –

შენ ცხვირი დაიფარე დაჩრჩილული ბეწვის საყელოთი, გაზის ნიღაბი ბებიის მიერ გაშვებული საწამლავის წინააღმდეგ ქალაქის ცენტრში რომ შემოპარულა-

და იყო კი საჯარო ყველისყუთა ავტობუსის მძღოლი ბანდის წევრი? შენ შეგაძრწუნა მისმა სახემ, ძლივს გაგაგრძელებინე გზა- ნიუ იორკისკენ, თაიმს სქვერზე, რათა მორიგი მწევარი აგვეყვანა-

დაახლოებით ორი საათი ვებრძოდით უჩინარ ხოჭოებს და ებრაულ ავადმყოფობას- ნიავი მოწამლული რუზველტის მიერ –

რომ მოგწვდომოდა – და მე შენზე ადევნებული, იმედით რომ ეს ტბასთან, წყნარ ოთახში, ვიქტორიანულ სახლში დასრულდებოდა

სამ საათიანი მგზავრობა გვირაბებით მთელი ამერიკული ინდუსტრიის გავლით, ბაიონი მეორე მსოფლიო ომისთვის მზადებაში, ტანკები, გაზის მინდვრები, გაზიანი სასმლის ქარხნები, სასადილოები, ლოკომოტივის როტონდული ციხესიმაგრე – ინდიელები ნიუ ჯერსის ფიჭვნარში – მშვიდი ქალაქები – გრძელი გზებით ქვიშიან თავისუფალ ველებზე-

ხიდები უირმო ყურეებით, ძველი ვამპუმი

მუდამ მოკამათე – შეშინებული უცხოების ხვრინვით წინა ორადგილიან სავარძელზე – რომელ ავტობუსში ხვრინავენ ახლა?

,,ალენ, შენ არ გესმის – ეს- მას შემდეგ რაც სამი დიდი ჯოხია ჩემს ზურგში – მათ რაღაც გამიკეთეს საავადმყოფოში, მათ მომწამლეს, მათ უნდათ მკვდარი მნახონ- სამი დიდი ჯოხი, სამი დიდი ჯოხი-

,,ის ბოზი! ბებერი ბებია! წინა კვირას ვნახე, შარვალში მოხუცი კაცივით გამოწყობილი, ზურგზე ტომარით, შენობის აგურებზე მიცოცავდა

,,საავარიო გასასვლელზე, მომწამლავი მიკრობებით, ჩემზე სასროლად – ღამით – იქნებ ლუისი ეხმარება – მოაჯადოვა –

,,მე დედაშენი ვარ, ლეიქვუდში წამიყვანე’’ (იქვე, სადაც გრაფი ზეპელინი დაიმსხვრა უწინ, ჰიტლერი აფეთქებაში) ,,სადაც დავიმალები“.

იქამდე მივაღწიეთ-ექიმი ვიღაცის სანატორიუმი- ის კარადის უკან მიიმალა – სისხლის გადასხმას ითხოვდა.

გამოგვყარეს-ვხეტიალობდით ჩემოდანით უცნობ ჩრდილნაკრავ გაზონიან სახლებისაკენ-მწუხრი, ფიჭვნარი სიბნელის შემდეგ – გრძელი მკვდარი გზა სავსე ჭრიჭინებითა და ჩხამიანი სუროთი-

ამასობაში ის გამოვკეტე-დიდი სახლი სახელად ,,საოჯახო ოთახები“ – სახლის პატრონს კვირის ფული გადავუხადე-რკინის ჩემოდანი ზემოთ ავიტანე-დავჯექი საწოლზე მზად გაქცევისათვის-

სუფთა ოთახი მანსარდაში მეგობრული საწოლის გადასაფარებლით-მაქმანის ფარდები-ნაქსოვი ხალიჩა-ნაომივით მოხუცი დასვრილი შპალერი. სახლში ვიყავით.

ნიუ იორკში მომდევნო ავტობუსს გავყევი-უკანა სავარძელზე თავმიდებული, გულდამძიმებული-უარესი ჯერ კიდევ წინაა? -ის მივატოვე, მრუდე ანაბიოზში-მხოლოდ თორმეტისა ვიყავი.

 

ოთახში შეიმალებოდა და საუზმისთვის ხალისით გამოვიდოდა? თუ კარს ჩარაზავდა და ფანჯრის მიღმა დააკვირდებოდა მოპირდაპირე ქუჩის ჯაშუშებს? თუ გასაღების ჭუჭრუტანას მიაყურადებდა ჰიტლერის უხილავი გაზის გამო? თყ სკამში ჩამჯდარი იოცნებებდა-ან გამაჯავრებდა, მე-სარკის წინ, მარტო?

თორმეტისამ, ავტობუსში ნიუ ჯერსის შუაღამისკენ, ნაომი ლეიქვუდის მოჩვენებებით სავსე სახლში პარკეებთან დავტოვე-ჩემი ბედისწერის ავტობუსით დავტოვე-სავარძელში ჩაშვებული-ყველა ვიოლინო ერთიანად გაიმსხვრა-ნეკნებს შიგნით გული დამძიმდა-გონება ცარიელი-კუბოში მაინც თუ იგრძნობს თავს დაცულად-

ან დაბრუნება ნიუარკის სკოლაში, შავი ქვედაბოლოთი, ამერიკაზე რომ ასწავლის- ქუჩაში ზამთარი ულანჩოდ-პენი თითო მჟავე კიტრისთვის-ღამით სახლში რათა ელეონორს მიხედოს-

პირველი ნერვული შეტევა 1919-ში – სახლში დარჩა, სკოლაში არ წასულა და სამი კვირა ბნელ ოთახში გაატარა-რაღაც ცუდი მოხდა-არასდროს უთქვამს რა-ყოველი ხმაური ტკენდა-უოლ სტრიტის ნგრევა ესიზმრებოდა-

დიდ დეპრესიამდე-ნიუ იორკის ჩრდილოეთით წავიდა-გამოჯანმრთელდა-ლუმ ფოტო გადაუღო ბალახზე ფეხმორთხმით მჯდარს-მისი გრძელი თმა მოწყლული ყვავილებით-იღიმის-მანდოლინაზე იავნანებს მღერის-სუროს კვამლი მემარცხენეთა საზაფხულო ბანაკებში და მე, ჩვილობაში რომ ვნახე ხეები-

ან უკან სკოლაში, იდიოტებთან ერთად იცინის, ჩამორჩენილთა კლასები-მისი რუსული მოწოდება-ბრიყვები იდუმალი ტუჩებით, უზარმაზარი თვალებით, წვრილი ფეხებითა და ავადმყოფური თითებით, ზურგდატალღულნი, რაქიტიანები-

წიგნში ,,ელისი საოცრებათა ქვეყანაში“ ჩარგული უზარმაზრი თავებით, დაფა სავსე სიტყვებით კ ა ტ ა.

ნაომი მოთმინებით კითხულობს კომუნისტურ ზღაპრების წიგნიდან — „დიქტატორის მოულოდნელი სიკეთის ზღაპარი“ — კუდიანთა მიტევება“ — „არმიების კოცნა“ —

,,მკვდარი თავები მწვანე მაგიდის ირგვლივ“ — „მეფე და მუშები“ — პატერსონის პრესა ბეჭდავდა მათ 30-იან წლებში, ვიდრე ნაომი არ გაგიჟდა და პრესა დაიხურა, ან კი ორივე.

 

ო, პატერსონ! იმ ღამეს გვიან დავბრუნდი სახლში. ლუისი ღელავდა. როგორ შემეძლო ასე — განა ვფიქრობდი? არ უნდა დამეტოვებინა. შეშლილი, ლეიქვუდში. ექიმს დაურეკე. დაურეკე ფიჭვებში ჩაკარგულ სახლში. უკვე გვიანია.

დავწექი დაღლილი, მინდოდა სამყარო მიმეტოვებინა(ალბათ იმ წელს, პირველად შეყვარებული R-ზე, ჩემი საშუალო სკოლის გმირი, ებრაელი ბიჭი, რომელიც მოგვიანებით ექიმი გახდა — მაშინ კი მშვიდი, მოწესრიგებული ბავშვი —

მოგვიანებით, მისთვის ცხოვრების მიძღვნა გადავწყვიტე, გადავედი მანჰეტენში — გავყევი კოლეჯში — ვილოცე ბორანზე დავხმარებოდი კაცობრიობას თუ მიმიღებდნენ — აღთქმა დავდე მისაღები გამოცდის დღეს-

რომ ვიქნებოდი პატიოსანი რევოლუციონერ მშრომელთა იურისტი — ამისთვის მოვემზადებოდი — შთაგონებული საკო და ვანცეტით, ნორმან თომასის, დებსის, ალთგელდის, სენდბერგის, პოს, პატარა ცისფერი წიგნებით. მინდოდა პრეზიდენტი ვყოფილიყავი, ან სენატორი.

შეუმეცნებელი  მწუხარება — მოგვიანებით სიზმრები R-ის მუხლებთან დაჩოქებაზე და 1941 წლის ჩემი სიყვარულის ახსნაზე — რა სიტკბოს მჩუქნიდა ის, დიახ, სწორედ რაც  მსურდა და ვნატრობდი — პირველი სიყვარული — გატაცება —

მოგვიანებით კი სასიკვდილო ზვავი, მთები ჰომოსექსუალობის, სირის მატერჰორნი, პროჭების გრანდ კანიონი  —სიმძიმე ჩემს ნაღვლიან თავზე —

ამასობაში ბროდვეი -ზე ვსეირნობდი, წარმოვიდგენდი უსასრულობას უსივრცო რეზინის ბურთად— რა არის გარეთ? —და კინოს შემდეგ ვბრუნდებოდი სახლშ, გრეჰემ ავენიუზე, კვლავ ნაღვლიანი, ცალკე მდგომ ბუჩქთა მწავენე ღობეებს გავლით—)

ტელეფონმა დარეკა დილის 2 საათზე — კრიტიკული მდგომარეობა — ის გაგიჟდა — ნაომი საწოლის ქვეშ იმალება, მუსოლინის ხოჭოებზე ყვირის — მიშველეთ! ლუის! ბუბა! ფაშისტები! სიკვდილი! — სახლის მეპატრონე შეშინებული — მოხუცი პედერასტი დამხმარე უყვირის,

საშინელება, რომელმაც მეზობლები გააღვიძა — მეორე სართულის მოხუცი ქალები მენოპაუზიდან გამოჯანმრთელებას ცდილობდნენ — ყველა ეს ჩვარი ბარძაყებს შორის, სუფთა საწოლები, დარდიანები დაკარგული ბავშვების გამო -დაფერფლილი ქმრები — მათი შვილები იელში მასხრობენ ან თმას იზეთავენ CCNY-ში — ან ცახცახებენ იუჯინივით მონკლერის პედაგოგიურ სასწავლებეში—

მისი სქელი ფეხი მკერდთან მიჭერილი, ხელი გაწვდილი —არ მომეკაროთ — შალის კაბა ბარძაყებამდე, ბეწვის ქურქი საწოლთან— თავად საწოლქვეშ შემოდნებით ბარიკადები მოუწყვია.

ლუისი პიჟამაში გამოწყობილი უსმენდა ტელეფონს, შეშინებული — ახლა რა ქნას? ვინ იფიქრებდა? ჩემი ბრალია, რომ მარტოობისთვის გავწირე? — ბნელ ოთახში დივანზე იჯდა, კანკალებდა და ფიქრობდა —

დილით ლეიქვუდისკენ მატარებლით წავიდა, ნაომი ისევ საწოლის ქვეშ — იფიქრა, რომ მან პოლიციელები მოიყვანა მის მოსაწამლად — ნაომი ყვირის — „ლუის, რა დაემართა შენს გულს მაშინ? ნაომის ექსტაზმა მოგკლა?“

გარეთ გაათრია კუთხეში, ტაქსიში ჩემოდანთან ერთად ჩატენა, მაგრამ მძღოლმა აფთიაქთან ჩამოსვლა. ავტობუსის გაჩერება, ორი საათის ლოდინი.

მე 4-ოთახიან ბინაში, მისაღებში დიდ საწოლზე ვიწექი, ლუისის მაგიდასთან — ვკანკალებდი — ის იმ ღამით მოვიდა, ძალიან გვიან და მითხრა რაც მოხდა.

ნაომი აფთიაქის დახლთან, მტრებისგან თავის დაცვას ცდილობს— ბავშვთა წიგნების თაროები, ოყნები, ასპირინის აბები, ქვაბები, სისხლი — „არ მომეკაროთ — მკვლელებო! შორს ჩემგან! დამპირდით, რომ არ მომკლავთ!

ლუისი შოკირებული გაზიან შადრევანთან — ლეიქვუდის სკაუტი გოგონები — კოკაინზე დამოკიდებულები — მედდები — ავტობუსის მძღოლები განრიგს არღვევენ —რაიონის პოლიცია — დამუნჯებულნი — და მღვდელი, უძველეს კლდეზე ღორები რომ ელანდება?

ჰაერს ყნოსავდნენ — ლუისი სიცარიელეზე მიუთითებს? — მომხმარებლები თავიანთ კოკაინს  აღებინებენ – ან მიშტერებიან — ლუისი დამცირებული — ნაომი ტრიუმფატორი — შეთქმულების გამოცხადება. ავტობუსი მოდის, მძღოლებს არ სურთ მათი ნიუ-იორკში წაყვანა.

ზარები ექიმ ვიღაცასთან, ,,დასვენება სჭირდება,“ ფსიქიატრიული საავადმყოფო —გრეისტოუნის ექიმები — „ბატონო გინსბერგ, აქ მოიყვანეთ.“

ნაომი, ნაომი — ოფლიანი, დაჭყეტილი თვალებით, მსუქანი, გვერდიდან ჩახსნილი კაბა — თმა შუბლზე, წინდები უშნოდ კიდია ფეხებზე – ყვირილი სისხლის გადასხმის გამო- სამართალივით აღმართული ცალი ხელი— ფეხსაცმელი უჭირავს— ფეხშიშველი აფთიაქში —

მტრები უახლოვდებოდნენ — რა შხამებია? ხმის ჩამწერები? FBI? ჟდანოვი დახლს უკან იმალება? ტროცკი უკანა ოთახში წამლებს ვირთხის ბაქტერიებს ურევს? ბიძია სემი ნიუარკში, სიკვდილის სუნამოს გაფრქვევას გეგმავს ზანგების უბანში? ბიძია ეფრემი, მკვლელობით მთვრალი პოლიტიკოსთა ბარში, ჰააგაზე ოცნებობს? დეიდა როუზი ესპანეთის სამოქალაქო ომის ნემსებში წყალს ატარებს?

სანამ 35-დოლარად ნაქირავები სასწრაფო დახმარების მანქანა მოვიდა რედ-ბანკიდან—მკლავში ჩასჭიდეს— საკაცეზე დააწვინეს – კვნესით, მოწამლული წარმოსახვებით, ჯერსამდე ქიმიკატებს არწყევდა, ესექსის ოლქიდან მორისთაუნამდე შეწყალებას იხვეწებოდა—

და უკან გრეისტოუნში, სადაც სამი წელი გაატარა—ეს მისი ბოლო გარდატეხა იყო,  რამაც საგიჟეთში კვლავ დააბრუნა—

რა პალატებში— იქ შემდეგ ხშირად დავდიოდი – მოხუცი კატატონიური ქალები, ნაცრისფერნი როგორც ღრუბელი ან ნაცარი ანდაც კედლები—მთელ სართულზე მსხდარნი  მღეროდნენ—სკამები— დანაოჭებული კუდიანები დახოხავნენ, ბრალს მდებდნენ— ჩემი, 13 წლის ბიჭის შეწყალებას ითხოვნდნ—

„სახლში წამიყვანე“— ზოგჯერ მარტო მივდიოდი, ვეძებდი დაკარგულ ნაომის, შოკირებული—ვამბობდი, „არა, შენ შეშლილი ხარ დედა,— ექიმებს დაუჯერე“—

 

და იუჯინი, ჩემი ძმა, მისი უფროსი შვილი, სამართალზე სწავლობდა ნიუარკის ავეჯით გაწყობილ ოთახში—

მეორე დღეს პატერსონის საავადმყოფოში მოვიდა—და ჩამოჯდა ჩამონგრეულ დივანზე მისაღებში—„უკან, გრეისთოუნში გაგზავნა მოგვიხდა“—

—მისი  დაბნეული სახე, ძალიან ახალგაზრდა, შემდეგ ცრემლიანი თვალები —მოტირალი სახე—„რისთვის?“— მოთქმით ვიბრირებდა მისი ლოყები, თვალები დახუჭული, გამყინავი ხმა- იუჯინის ტკივილით სავსე სახე.

ის მოშორებით, გაქცეული ნიუარკის ბიბლიოთეკის ლიფტში, მისი დღიური რძის ბოთლი სარკმელზე მუდამ,  $5-ად ნაქირავებ ოთახში ტროლეიბუსის ლიანდაგებთან—

ის დღეში 8 საათი მუშაობდა,  $20-ად კვირაში— სამართლის სკოლაში სწავლისას- და დარჩა უბიწო ზანგების ბორდელთა გვერდით.

შეურყვნელი, საბრალო უმანკო—წერდა ლექსებს იდეალებზე და  წერილებს პოლიტიკაზე ,,პატ ივ ნიუსის“ რედაქტორს.(ჩვენ ორივე ვწერდით, ვგმობდით სენატორ ბორას და იზოლაციონისტებს—და რაღაც მისტიურს ვგრძნობდით პატერსონის მერიაში—

ერთხელ იქ შევიპარე—ადგილობრივი მოლოქის კოშკი, ფალოსური მწვერვალითა და  ორნამენტებიანი გუმბათით, მარკეტ სთრითზე მდგარი უცნაური, გოთიკური პოეზია—ლიონის ,,ჰოტელ დე ვილის“ ასლი-

ფლიგელები, აივნები და ორნამენტული თაღები, ქალაქის უზარმაზარი საათისაკენ გასასვლელი, საიდუმლო რუკათა ოთახი სავსე ჰოთორნით—ბნელი შესასვლელები საგადასახადო საბჭოში—რემბრანტი ეწევა წყვდიადში—

მდუმარე პრიალა მაგიდები უზარმაზარ სხდომათა ოთახში—ოლდერმენები? ფინანსური სამსახური? მოსკა დალაქი—კრაპი, განგსტერი, რომელიც ბრძანებებს გასცემდა ტუალეტიდან—შეშლილნი ებრძვიან ზონას, ცეცხლს, პოლიციას და ფარულ მეტაფიზიკას—ყველანი მკვდრები ვართ—ავტობუსის გაჩერებაზე იუჯინი იდგა და ბავშვობიდან მომშტერებოდა-

სადაც ევანგელისტი ქადაგებდა 3 ათწლეულის განმავლობაში, ხისტი თმით, შეშლილი და მართალი თავის ავ ბიბლიასთან—ცარცაღმართული, წერს „მოემზადე ღმერთთან შესახვედრად“ ქვაფენილზე

ან ,,ღმერთი არის სიყვარული’’ რკინიგზის ბეტონზე— ის ბოდავდა, როგორც ერთხელ მეც ვიბოდებ, მარტოსული ევანგელისტი—სიკვდილი ქალაქის მერიას—)

მაგრამ ყმაწვილი ჯინი — მონკლერის მასწავლებელთა კოლეჯში 4 წელი გაატარა—ნახევარი წელი ასწავლიდა და შემდეგ კი წამოვიდა, რომ ცხოვრებაში წინ წასულიყო— დისციპლინურ პრობლემებს შეუშინდა—მუქი, სექსუალური იტალიელი სტუდენტები, ქორფა გოგონები, მზად მასთან საწოლად, არანაირი ინგლისური, უგულებელყოფილი სონეტები—მათი არაფერი მხოლოდ ის რომ იქ არაფერი ესაქმებოდა —

ასე რომ, ცხოვრება ორად გახლიჩა და სამართლის სასწავლად იხდიდა—კითხულობდა დიდ ლურჯ წიგნებს და 13 მილის დაშორებით, ნიუვარკში, ძველ ლიფტში ადი-ჩამოდიოდა,  მომავლისთვის შრომობდა.

უიღბლობის კართან კი ნაომის განწირული ხმა დახვდა, საბოლოოდ, ნაომი წასული, ჩვენ კი მარტონი—სახლში—ისიც იქვე ზის—

„ქათმის წვნიანი გეჭამა, იუჯინ“. ევანგელის კაცი მოთქვამს მერიის წინ.  ამ წელს ლუისს შუა ასაკის პოეტური საყვალები ყავს გარეუბნიდან-საიდუმლოდ—მუსიკა მისი 1937 წლის წიგნიდან—გულწრფელად—ის ისწრაფვოდა მშვენიერებისკენ—

აღარ უგრძვნია სიყვარული მას შემდეგ, რაც ნაომიმ შეჰყვირა-1923 წლიდან?—ახლა კი ნაომი დაკარგული, გრეისთოუნის პალატაში—ახალი შოკი მისთვის—40 ინსულინი და ელექტრო თერაპია. მეტრაზოლმა კი გაასუქა.

 

რამდენიმე წლის შემდეგ სახლში დაბრუნდა—ჩვენ უკვე ბევრი რამ დაგვეგეგმა—ველოდით ამ დღეს— დედა ისევ მოამზადებდა საჭმელს და — ფორტეპიანოზე დაუკრავდა—იმღერებდა მანდოლინზე—ფილტვის წვნიანი და „სტენკა რაზინი“, და კომუნისტური ფრონტი ფინეთის ომში—და ლუის ვალები—ეჭვები ბინძურ ფულზე—მისტიური კაპიტალიზმი—

—და შემოვიდა გრძელ დერეფანში და ავეჯს გადახედა. სულ არ ახსოვდა. ალბათ ამნეზია. სუფრები შეათვალიერა— სასადილო ოთახის ავეჯი გაყიდული იყო—

წითელი ხის მაგიდა – 20 წლის სიყვარული—ვიღაც ნარკომანის ხელს ჩავარდნილი—თუმცა ჯერ კიდევ გვქონდა ფორტეპიანო—და პოს წიგნი—და მანდოლინი, სიმ ნაკლული და დამტვერილი—

უკანა ოთახში გავიდა დასაწოლად ან საფიქრად,  დასვენებისთვის ან დასამალად – მასთან შევედი, მარტო არ დავტოვე—გვერდით მივუწექი- ჩამოფარებული ფარდები, შებინდება, გვიანი შუადღე—ლუისი წინა ოთახში მაგიდასთან, მოლოდინში—შესაძლოა ქათამს ხარშავს სადილისათვის—

„ჩემი ნუ შეგეშინდება, რადგან პირდაპირ საავადმყოფოდან დავბრუნდი—მე დედაშენი ვარ“—

საცოდავი და საყვარელი, დაკარგული—შიშად ქცეული—იქ ვიწექი—მკაცრად ვუთხარი მხართან„მიყვარხარ, ნაომი,“. ცრემლი მომადგა, იყო კი ეს მისთვის უსიამოვნო კავშირი?—ნერვიულობდა, მალევე ადგა.

იყო კი ოდესმე კმაყოფილი? და—დაუხმარებლად, უხერხულად დაჯდა ახალ დივანზე, წინა ფანჯრებთან – ლოყა ხელზე ჩამოდო—თვალი მოჭუტა—რას ამზადებდა იმ დღეს ბედისწერა—

კბილს ფრჩხილით იჩიჩქნიდა, ტუჩები მოუმრგვალდა, ეჭვით აივსო—ფიქრებით სავსე ნაცვეთი ვაგინა- გამჭოლი მზერა—კედელზე მიწერილი უკეთური, გადაუხდელი ვალი — და ნიუარკის ბებერი მკერდი მოახლოვდა

შესაძლოა რადიო ტალღებს იჭერდა, ხმები ესმოდა სამი ჩატოვებული ჯოხით, ზურგში რომ ჩაარჭვეს ჰოსპიტალში ამნეზიის დროს განგსტერებმა – ტკივილი დაუტოვა მხრებს შორის –

მის თავში   – „რუზველტმა უნდა იცოდეს ჩემი ამბავი“ – მითხრა – ეშინოდა, რომ მოკლავდნენ ახლა, როცა მათი სახელები იცოდა მთავრობამ – „კვალი ჰიტლერამდე მიდის“ – უნდოდა სამუდამოდ წასულიყო ლუისის სახლიდან.

ერთ ღამეს, მოულოდნელი შეტევა—მისი ხმა აბაზანაში—თითქოს სულს ანთხევდა—კრუნჩვები და წითელი ნარწყევი პირიდან—უკნიდან ფახარათი—ოთხზე ტუალეტთან—შარდი ფეხებს შორის ჩამოსდის— იატაკს ეზილება განავალი—გონებას არ კარგავს-

მხოლოდ ორმოცის, ვარიკოზული, შიშველი, მსუქანი, განწირული, ბინის კართან, ლიფტის სიახლოვეს დგას პოლიციას უხმობს, მეგობარ როზას უხმობს დასახმარებლად-

ერთხელ თავს ჩაიკეტავს სამართებლითა თუ იოდით—მისი ხველის ხმა ნიჟარასთან, ცრემლებში- სანამ ლუ მწვანედ შეღებილ მინის კარს შეანგრევს და ოთახში არ გადავიყვანთ.

შემდეგ თვეობით განაბული იმ ზამთარს—სეირნობები, მარტო, ბროდვეიზე, კითხულობდა Daily Worker-ს—ხელიც კი მოიტხა მოყინულ ქუჩაში—

დაიწყო გაქცევის დაგეგმვა კოსმიური ფინანსური მკვლელობის შეთქმულებებიდან—მოგვიანებით ბრონქსში თავის დასთან, ელეანორთან გაიქცა. აქედან კი ნაომის ნიუ-იორკის საგის სხვა ნაწილი იწყება.

ელეონორის ან მუშათა წრის მეშვეობით, სადაც მუშაობდა, კონვერტებს ამისამართებდა, მოახერხა გამოკეთებულიყო – დადიოდა კემბელის ტომატის სუპის საყიდლად – ზოგავდა ფულს, რომელსაც ლუისი უგზავნიდა-

მოგვიანებით მეგობარი კაცი იპოვა, ექიმი – დოქტორი ისააკი, ეროვნული საზღვაო პროფკავშირიდან– ახლა კი იტალიელი, მელოტი და ფუმფულა მოხუცი თოჯინა – თავადაც ობოლი – მაგრამ მათ გააგდეს – ჩვეული სისასტიკეები-

დაუდევრად საწოლზე ან სკამზე ჩამომჯდარი, კორსეტში გამოწყობილი თავის თავს ეუბნება: „სიცხე მაქვს… მსუქანი ვხდები… უწინ ისეთი ლამაზი ტანი მქონდა, სანამ საავადმყოფოში მოვხვდებოდი, ვუდბინში უნდა გენახეთ…“ ეს ხდება გაწყობილ ოთახში,, NMU-ის დარბაზთან ახლოს, 1943 წელს.

დასცქერის ჟურნალს, აჭრელებულს შიშველი ბავშვებით – საბავშვო პუდრის რეკლამები, სტაფილოს პიურეები. „მხოლოდ მშვენიერზე ვიფიქრებ“.

თავს უსასრულოდ ატრიალებს ფანჯარის შუქზე,  ზაფხულის სიმშვიდეში, ჰიპნოზურად, მდორე-სიზმრისეულ მოგონებებში – „ვეხები მის ლოყას, ვეხები მის ლოყას, ის კი ტუჩებზე ხელით მეხება, მხოლოდ მშვენირზე ვფიქრობ, ბავშვს მშვენიერი ხელი აქვს“. –

ან მისი სხეულის უძრაობა, ზიზღი – რაღაც აზრი ბუხენვალდზე – თავში ინსულინი გაურბენს – უნებურად ნერვი უტოკავს (ჟრუანტელივით, როცა ვფსამ) -მომწამვლელი ქიმიკატი მის ტვინში- „ამაზე არც იფიქრო. ის ჩამშვებია“.

ნაომი: „და როცა ვკვდებით, ხახვად ვიქცევით, კომბოსტოდ, სტაფილოდ ან გოგრად, ბოსტნეულად“. მე ვბრუნდები კოლუმბიის უნივერსიტეტიდან და ვეთანხმები. ბიბლიას კითხულობს და მთელი დღე მხოლოდ მშვენიერზე ფიქრობს.

„გუშინ ღმერთი ვნახე. როგორ გამოიყურებოდა? შუადღეს კიბეზე ავედი – უბრალო ქოხი აქვს სოფელში, როგორც მონროს, როგორც ნიუ იორკულ ქათმის ფერმებს ტყეეებში. მარტოსული მოხუცია, თეთრწვერა.

„სადილი მოვუმზადე. საკმაოდ გემრიელი – ოსპის სუპი, ბოსტნეული, პური და კარაქი – ელენთა. მაგიდას მიუჯდა და შეჭამა. სევდიანი ჩანდა.

„ვუთხარი: შეხედე ამდენ ჩხუბსა და მკვლელობას იქ, ქვევით, რა ხდება? რატომ არ აჩერებ? „ვეცდები, – მითხრა. მხოლოდ ეს შეძლო, დაღლილი ჩანდა. დიდი ხანია მარტოხელაა და ოსპის სუპი კი უყვარს“.

ამავდროულად სუფრას მიშლის- თეფში ცივი თევზი – დაკეპილი, ონკანის წყლით სველი ნედლი კომბოსტო – აყროლებული პომიდვრები – კვირის წინანდელი ჯანსაღი საკვები – გახეხილი, თბილი ჭარხალი და სტაფილო – მეტი და მეტი სასოწარმკვეთი საჭმელი – ზოგჯერ ვერ გულისრევისგან ვერც კი ვჭამდი – მანჰეტენთან ერთად მყროლი მისი ქველმოქმედი ხელები, სიგიჟე, ჩემთვის სიამოვნების მონიჭების სურვილი, ცივი უმი თევზი – ფხებთან სისხლისფერი. სუნი სდის –ხშირად ოთახში შიშველი, მე კი თავს ვარიდებ, ან წიგნს ვშლი.

ერთხელ მეგონა, ჩემთან დაწოლას ცდილობდა – ნიჟარასთან იდგა და საკუთარ თავთან კეკლუცობდა – უზარმაზარ საწოლზე დაწვა, რომელიც ოთახს ავსებდა, მისი კაბა თეძომდე აწეული, თმის დიდი ნაკადული, ოპერაციის ნაიარევები, პანკრეასი, ჭრილობები მუცელზე, აბორტები, ბრმა ნაწლავი, ელვა საკრავივით ნაკერების ნაწიბურები ქონებზე– მოჩვარული გრძელი ბაგეები ფეხებს შორის – რა, ტრაკის სუნიც კი? გავქვავდი –ზიზღი ვიგრძელი, მაგრამ არა ძალიან – კარგ იდეად მომეჩვენა ცდა – შემეცნო პირველყოფილი საშოს ურჩხული- იდარდებდა კი? საყვარელი სჭირდებოდა.

იისბორახ, ვ’იშთაბახ, ვ’უისპოერ, ვ’უისროჰმან, ვ’უისნასეჰ, ვ’იშადორ, ვ’იშალეჰ, ვ’უიშალაჰ, ვ’უიშალოლ, შ’ემეჰ, დ’უკუდშოჰ, ბ’რიხ ჰუ.

და ლუისმა კი პატერსონში, ზანგების უბნის ჭუჭყიან სახლში დაიდო ბინა – ცხოვრობდა ბნელ ოთახებში – მაგრამ გოგონა იპოვა, რომელზეც შემდეგ იქორწინა, კვლავ შეუყვარდა – მიუხედავად იმისა, რომ უსიცოცხლო და მორცხვი იყო – დაჭრილი 20 წლის ნაომის შეშლილი იდეალიზმით.

ერთხელ სახლში დავბრუნდი, ნიუ იორკში დიდი ხნის ყოფნის შემდეგ, ის მარტო იყო – საძინებელში იჯდა, ჩემსკენ მობრუნებულ სკამზე – ტიროდა, წითელი, ცრემლიანი თვალები სათვალის ქვეშ-

რადგან დავტოვეთ – ჯინი ჯარში მოხვდა – ნაომი კი მარტო იყო ნიუ-იორკში, თითქმის ბავშვური, მოწყობილ ოთახში. ასე რომ, ლუისი ცენტრში ფეხით დადიოდა ფოსტის მისაღებად, სკოლაში ასწავლიდა – პოეტურ მაგიდაზე წამოსკუპდებოდა, მიტოვებული –სევდით იკვებებობდა ბიკფორდში მთელი ეს წლები– რომლებიც გაქრა.

იუჯინი ჯარიდან სახლში შეცვლილი და მარტოსული დაბრუნდა – ებრაული ოპერაციით ცხვირდამოკლებული – წლების განმავლობაში აჩერებდა გოგონებს ბროდვეიზე ფინჯანი ყავისთვის, რომ მათთან დაწოლილიყო –NYU-ში წავიდა, სერიოზულად სწავლობდა, რომ სამართლის სკოლა დაესრულებინა.

ჯინი ნაომისთან ცხოვრობდა, ჭამდა იაფ თევზის ნაგეთსებს, ნაომი კი სულ უფრო გიჟდებოდა – იუჯინი გახდა, ან უიმედო იყო, ის კი მთვარის შუქზე ნახევრად შიშველი, საწოლზე 1920-იანი წლების პოზებში  კოტრიალობდა.

იკვნეტდა ფრჩხილებს და სწავლობდა – უცნაური მომვლელ-შვილი იყო – შემდეგ წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტის მახლობლად დასახლდა – თუმცა კი ნაომის შვილებთან ცხოვრება სურდა.

,,შეისმინე დედის თხოვნა, გევედრები“ – ლუისი კვლავ ჩეკებს უგზავნიდა – იმ წელს თავად 8 თვე ფსიქიატრიულში გავატარე – ამ გლოვაში კი არაფერს ვამბობ ჩემს ხილვებზე-

შემდეგ ნაომი მთლად შეიშალა – ჰიტლერს თავის ოთახში ხედავდა, მისი ულვაში ნიჟარაში შეამნჩნია – ახლა უკვე ეშინა ექიმი ისააკის, ეჭვობდა რომ მასაც ხელი ჰქონდა ნიუარკის შეთქმულებაში –ბრონქსში გადავიდა , რომ ელეონორის რევმატული გულის სიახლოვეს ეცხოვრა-

და ბიძია მაქსი შუადღემდე არასდროს დგებოდა, ნაომი კი  დილის 6-ზე უკვე რადიოს უსმენდა ჯაშუშებისთვის – ან ფანჯრის რაფას ამოწმებდა,

რადგან უკაცრიელ სადგომზე, ვიღაც მოხუცი შავ პალტოში ნაგვის პარკებს აგროვებს.

 

მაქსის და, ედი, მუშაობს—17 წელია გიმბელსში ბუღალტერია—ქვემოთ ცხოვრობდა, ბინაში, განქორწინებული—და ედიმ ნაომი როშამბოს ავენიუზე გადაიყვანა—

ვუდლონის სასაფლაო ქუჩის გადაღმა, დიდი ველი საფლავებით სადაც პო ოდესღაც—ბრონქსის მეტროს ბოლო გაჩერება—ამ მხარეში უამრავი კომუნისტი.

ხატვის გაკვეთილებზე რომ ეწერებოდნენ ღამის ბრონქსის სკოლაში — დადიოდა მარტო ვან კორტლანდის ხაზით გაკვეთილებზე—ხატავდა ნაომიზმებს—

ადამიანები ბალახზე სხედან, სადღაც „ნუ იდარდებ“ საზაფხულო ბანაკში—წმინდანები ჩამოშვებული სახეებით და დიდი, ცუდად მორგებული შარვლებით, საავადმყოფოდან—

პატარძლები ქვემო ისტ-საიდზე დაბალი სასიძოებით—გზააბნეული ვაგონების ქროლვა ბაბილონური სახლების სახურავებზე ბრონქსში—

სევდიანი ნახატები—თუმცა საკუთარ თავს გამოხატავადა. დაკარგული მანდოლინა, მის გონებაში დაწყვეტილი ყოველი სიმი, ის ეცადა. მშვენიერებისკენ? თუ გზავნილი ძველი ცხოვრებიდან?

ელეონორი ამოიჩემა, ელეონორს კი გული აწუხებდა—ზედა სართულზე აკითხავდა და საათობით ეკითხებოდა ჯაშუშებზე,—ელეონორი გადაიღალა. მაქსი ოფისში, ციგარუს მაღაზიებისთვის ბუღალტრობდა გვიანობამდე.

„მე დიდებული ქალი ვარ—ჭეშმარიტად ნატიფი სული—ამიტომაცაა  (ჰიტლერი, ბებია, ჰერსტი, კაპიტალისტები, ფრანკო, ,,დეილი ნიუსი“, ოციანელები, მუსოლინი, ცოცხალი მკვდრები) ცდილობენ მომაკეტინონ—ბუბა კი  ჯაშუშების ქსელის თავკაცი—“

გოგონებს სცემდა, ედის და ელეონორს—ღამ-ღამობით ედის აღვიძებდა, რომ ეთქვა, ჯაშუში იყო, ელეონორი კი ვირთხა. ედი მთელი დღე მუშაობდა და ვერ აიტანა—პროფკავშირებს აორგანიზებდა.- ელეონორმა კი კვდომა დაიწყო, ზემო სართულზე, ლოგინში.

ნათესავები მირეკავენ, მისი მდგომარეობა უარესდება—მხოლოდ მე შევრჩ—მეტროთი წავედი იუჯინთან  ერთად მის სანახავად, ვჭამეთ გაფუჭებული თევზი—

„ჩემი და ჩურჩულებს რადიოში—ლუისი ბინაში იქნება—დედა ეუბნება რაც უნდა თქვას—ტყუილები!—ორი შვილისთვის ვამზადებდი საჭმელს— მანდოლინაზე ვუკრავდი—“

ბულბულმა გამაღვიძა გუშინ ღამ / ღამეში მდუმარებდა ყოველი მის წინ / მღეროდა ოქროსფერ მთვარის შუქში ბულბული / ნაზამთრალ გორაკიდან მღეროდა ის.   მღეროდა ნაომი.

კარისკენ ვუბიძგე და დავუყვირე: „ნუ ურტყამ ელეონორს!“—ზიზღით მომაშტერდა —მოკვდი—არ სჯეროდა შვილების ასეთი გულუბრყვილობა და სიშტერე—„ელეონორი საშინელი ჯაშუშია! ბრძანებებს იღებს!“

„—ოთახში სადენები არაა!“—ვუყვიროდი—ბოლო მცდელობა, იუჯინი საწოლიდან გვაყურადებს—რა გააკეთოს, რათა თავი დააღწიოს „ფატალურ დედას“ —„უკვე წლებია ლუისთან არ ხართ—ბებია ძალიან მოხუცია, რომ იაროს—“

ჩვენ ყველა ცოცხლები ვართ მაშინ—მეც კი და ჯინი და ნაომი ერთ მითიურ ოთახში—ერთმანეთს ვუყვირით მარადისობაში—მე კოლუმბიის ქურთუკით, ის ნახევრად შიშველი.

ვუბათქუნებ თავში რომელმაც ნახა რადიოები, ჯოხები, ჰიტლერები—ჰალუცინაციათა სპექტრი—ნამდვილად—მისი კუთვნილი სამყარო—ყველა გზა არსაით—მხოლოდ ჩემთან—არ არსებოს ამერიკა, მსოფლიოც კი აღარ არსებობს—

რომ წახვალ როგორც  ყველა, როგორც ვან გოგი, როგორც შეშლილი ჰანა, ერთნაირად—ბოლო სამსჯავროსაკენ—ქუხილი, სულები, ელვა!

მე მინახავს შენი საფლავი! ო, შეუცნობელო ნაომი! ჩემი საკუთარი—ჩემი გადახსნილი საფლავი! შემა ისრაელ—მე სვულ ავრუმი ვარ—შენ კი—სიკვდილში?

 

შენი ბოლო ღამე ბრონქსის წყვდიადში — ვრეკავ ყველგან— საავადმყოფოდან დაწყებული საიდუმლო პოლიციამდე.

ისინი მოდიან, როცა მე და შენ მარტონი ვართ, შენ ელეონორს ყურში ჩამყვირი— რომელიც გახდა და ძლივს სუნთქავდა თავის საწოლში —

არ დამავიწყდება კაკუნი კარზე, შენი ჯაშუშების ზაფვრა, — კანონი წინ მიიწევს, ჩემთვის— ოთახი მარადისობით ივსება— შენ ტუალეტში შიშველი გარბიხარ, იმალები უკანასნელი გმირული ბედისწერის პროტესტის ნიშნად-

თვალებში შემომცქერი, ნაღალატები — სიშლეგის უკანასკნელი პოლიცია მიხსნის — შენი ელეონორის ნატკენ გულზე დაბჯენილი ფეხისგან,

ედის მიმართ შენი ხმისგან, როცა ის გიმბელსიდან გატეხილი რადიოთი ბრუნდება — ლუისს კი განწორწინება უნდა , მალე დაქორწინებას აპირებს — იუჯინი ოცნებობს, იმალება 125-ე ქუჩაზე, უხარისხო ავეჯის გამო ზანგებს უჩივის, შავკანიან გოგონებს იცავს —

პროტესტი ტუალეტიდან — თქვი რომ სრულ ჭკუაზე იყავი — გამოწყობილი ბამბის ხალათში, იმ დროს ახალი შენი ფეხსაცმლით, შენი ჩანთით და გაზეთის ამონაჭრებით — არა-შენი გულწრფელობა —

ტუჩსაცხით გამოკვეთილი შენი ტუჩები, სარკეში იყურებოდი, რომ გაგერკვია, სიგიჟე ვიყავი თუ პოლიციელი.

ან იქნებ ბებია, ჯაშუში 78 წლის ასაკში — შენი ხილვა — როგორ ძვრება ის სასაფლაოს კედლებზე პოლიტიკოსთა მტაცებელთა ტომრით— ან რაც ბრონქსის კედლებზე იხილე, ვარდისფერ პერანგში შუაღამეს, ფანჯრიდან რომ გასცქეროდი სიცარიელეს —

აჰ, როშამბო ავენიუ — აჩრდილთა საბოგინო — ბრონქსის ბოლო ბინა ჯაშუშებისთვის — ელეონორისა და ნაომის უკანასკნელი სახლი, სწორედ აქ დაკარგეს რევოლუცია კომუნისტმა დებმა —

„კარგი — ჩაიცვით ქურთუკი, ქალბატონო — წავიდეთ — მანქანა გველოდება — გინდათ წამოხვიდეთ  სადგურზე?“

გზას დავადექით — ნაომის ხელი მეჭირა, თავს კი მკერდზე ვიხუტებდი, მე მასზე მაღალი — ვაკოცე და ვუთხარი, რომ საუკეთესო გადაწყვეტილება მივიღე — ელეონორი ავად იყო —მაქსს გული აწუხებდა — სჭირდებოდა —

მითხრა — „რატომ გააკეთე ეს?“ — „დიახ, ქალბატონო, თქვენს შვილი ერთ საათში დაგტოვებთ“-

სასწრაფო დახმარება

რამდენიმე სააათში მოვიდა — ღამის ოთხ საათზე ბელვიუსკენ დავიძარით, საავადმყოფოში სამუდამოდ წავიდა. ვნახე, როგორ წაიყვანეს — ხელი დამიქნია, თვალები ცრემლებით ჰქონდა სავსე.

 

მექსიკაში მოგზაურობიდან ორი წლის შემდეგ — ბრენტვუდის ცარიელი ველი, ბუჩქებითა და ბალახით სავსე, უქმად მდგარ რკინიგზასთან ახლოს ფსიქიატრიულ საავადმყოფომდე —

ახალი აგურის 20-სართულიანი ცენტრალური შენობა — დაკარგული ვრცელ ველებზე შეშლილი ლონგ აილენდის, მთვარის უზარმაზარი ქალაქები—

თავშესაფარი უზარმაზარ ფრთებს შლის და ზევიდან დაჰყურებს ბილიკს შავ ხვრელამდე —კარი-ვიწრო ფუღუროსთან —

შიგნით შევედი — უცნაური სუნი იდგა — ისევ დერეფნები— ლიფტით ავედი — შუშის კართან, ქალთა განყოფილებაში — ნაომისთან —ორმა ფაშფაშა თეთრმა ექთანმა გამოიყანა, ნაომი მომაშტერდა-სუნთქვა შემეკრა-ინსულტი ჰქონდა გადატანილი

გალეული, ძვლებამდე გამხდარი — ასაკი ეტყობოდა ნაომის — ახლა თეთრ თმაში შეპარული-ჩონჩხზე წამოკიდებული კაბით — დანაოჭებული სახე, მოხუცი! ჩამომხმარი —დედაბრის ლოყებით

უძრავი ცალი ხელი — ორმოციანების სიმძიმე და მენოპაუზა დაყვანილი ერთ ინსულტამდე, კოჭლი— ნაოჭები — ნაწიბურებით თავზე, ლობოტომია —ჩამონგრეული, სიკვდილისკენ დახრილი ხელით —

 

ო, რუსულ ნაქვთიანო ქალბატონო ბალახში, ყვავილებით მორთული შენი გრძელი შავი თმა მანდოლინა შენს მუხლებზე —

კომუნისტური მშვენება, გვირილებში მჯდარი, ზაფხულის პატარძალი, ხელში დაპირებული ბედნიერებით-

წმინდაო დედავ, ახლა შენს სიყვარულს შეჰღიმი, შენი სამყარო ახლიდან დაიბადა, შიშვლები დარბიან ახლა ბავშვები ბაბუაწვერებით მოფენილ ველზე,

ისინი ჭამენ ქლიავს კორომზე, მდელოს მიწურულს და პოულობენ ქოხს, სადაც თეთრთმიანი ზანგი კაცი თავის წვიმის კასრის მისტერიას ასწავლის—

ნეტარო ასულო, მოდი ამერიკაში, მსურს კვლავ მესმოდეს შენი ხმა, მახსოვს დედაშენის მუსიკა, ნატურალური ფრონტის სიმღერები —

ო, დიდებული მუზა, რომელმაც მშვა, მაწოვა მისტიური სიცოცხლე და მასწავლიდა მუსიკასა და ლაპარაკს, რომლის მტკივანი თავიდანაც მივიღე პირველი ხილა—

ნაწამები და ნაგვემი თავის ქალაში — რომელ შეშლილთა ჰალუცინაციებია, რომ მაიძულებენ საკუთარი თავის ქალა გავარღვიო და  მარადისობაში ვეძიო მშვიდობა შენთვის, ო პოეზიავ- და მთელი კაცობრიობა პირველსაწყისს იხმობს —

 

სიკვდილს რომელიც სამყაროს დედაა! — მარად გმოსავდეს სიშიშვლე ახლა, თეთრი ყვავილები თმაში, ზეცაში შეთქმული შენი ქორწინება — არცერთ რევოლუციას ძალუძს გაანადგუროს ეს უბიწობა —

ო, ჩემი კარბის მშვენიერო გარბო — უცვლელი ყველა ჩემი ფოტო 1920 წლიდან ,,ნიჰთე გედაიეთ’’ის ბანაკში — ნიუარკის მასწავლებლებით — არც ელეონორია წასული, არც მაქსი ელოდება თავის აჩრდილს — არც ლუისი ტოვებს საშუალო სკოლას—

 

დაბრუნდი! შენ! ნაომი! მხრებზე თავის ქალით! არაქათ გამოცლილი უკვდავება და რევოლუცია მოდის — პატარა, მოტეხილი ქალი — გაფითრებული თვალებით საავადმყოფოებში, პალატების ნაცრისფერი აჩრდილით კანზე —

„ჯაშუში ხარ?“ მე ამჟავებულ მაგიდასთან დავჯექი, ცრემლით მევსებოდა თვალები — „ვინ ხარ? ლუისმა გამოგგზავნა? — სადენები —“

მის თმაში, როცა თავში ხელებს იშენდა — „ცუდი გოგო არ ვარ — ნუ მომკლათ! — ჭერიდან საუბარი მესმის — ორი ბავშვი აღვზარდე —“

 

ორი წელია იქ არ ვყოფილვარ — ტირილი დავიწყე — ის მომაცქერდა— ექთანმა წუთით შეხვედრა გაწყვიტა— ტუალეტში შევედი, თეთრ კედლებს ამოვეფარე

„საშინელებაა!“ ვტიროდი — ასეთს რომ ვხედავ — „საშინელება!“ — თითქოს ყოფილიყო უკვე საფლავში მლპობი — „საშინელება!“

დავბრუნდი, ის ისევ ყვიროდა —გაიყვანეს — „შენ არ ხარ ალენი —“ სახეში ვუყურებდი, მაგრამ ისე ჩამიარა არც კი შემოუხედავს—

პალატის კარი გააღო, შიგნით უკან მოუხედავად შევიდა, უეცრად მშვიდი — მოხუცი ჩანდა — სამარის პირას — „საშინელება!“

 

შემდეგ წელს ნიუ-იორკი დავტოვე — დასავლეთ სანაპიროზე, ბერკლის კოტეჯში მისი სული მეზმანებოდა — იმ ფორმით, სიცოცხლეში რომ ცხოვრობდა, დაფერფლილი ან მანიაკალური, სიხარულის ზღვარს მიღმა —

სიკვდილთან ახლოს — თვალებით — ეს ჩემი სიყვარული იყო იმ ფორმაში, ნაომი, დედაჩემი კვლავაც დედამიწაზე — გრძელი წერილი გავუგზავნე — შეშლილთათვის ჰიმნებს ვუწერდი- პოეზიის მოწყალე უფლის ნამუშევარი —

ვინც მოწყვეტილ ბალახს ამწვანებს, ან კლდეს აიძულებს ბალახი ამოჭრას- ან მზეს დედამიწას უმუდმებს-ყოველი გვირილასა და კრინის ხიდებზე ნათელი დღეების მზე- ძველ საავადმყოფოებზე მნათი-როგორც ჩემს ეზოზე-

ერთ ღამეს სან ფრანცისკოდან დაბრუნდი, ორლოვსკი ჩემს ოთახში— უოლენი მშვიდად იჯდა სკამზე — ტელეგრამა ჯინისგან, ნაომი გარდაიცვალა —

თავი გარეთ, ფარეხთან ახლოს ბუჩქის ძირას ჩავხარე— ვიცოდი, უკეთესად იყო —

ბოლოს და ბოლო — აღარ უცქერდა დედამიწას მარტო — 2 წლიანი მარტოობა — არცერთი ადამიანი, 60 წელს მიტანებული —თავის ქალიანი— ოდესღაც გრძელი-კულულა ბიბლიური ნაომი—

ან რუთი, რომელიც ამერიკაში აქვითინდა — რებეკა, რომელმაც ნიუარკში დაბერდა — დავითი, რომელიც თავის არფას იხსენებდა, ახლა კი იელის იურისტი

ან სრულ ავრუმი — ისრაელ აბრაამი — მე- რათა უდაბნოში ღვთისკენ ვიმღერო — ო, ელოჰიმ! — ასე ბოლომდე — მისი სიკვდილის მეორე დღეს მისგან წერილი მივიღე —

უცნაური წინასწარმეტყველებები განახლდა! ის წერდა — „გასაღები ფანჯარაშია, გასაღები მზის სხივებშია ფანჯარასთან— მე მაქვს გასაღები — დაქორწინდი ალენ, ნარკოტიკებს შეეშვი — გასაღები გისოსეშია, სხივებში, ფანჯარაში.

სიყვარულით,

დედაშენი“

ნაომი —